Բրյուսել` եթե դա լիներ գեղեցկության մրցույթ

Նոյեմբերի 24-ին` ուրբաթ օրը, Բրյուսելում հրավիրվեց Արևելյան գործընկերության վեհաժողովը բոլոր 6 երկրների մասնակցությամբ, ոչ առանց դժվարության ընդունվեց հռչակագիրը և առանց խոչընդոտների ստորագրվեց երկար սպասված համաձայնագիրը Հայաստանի հետ:

Հայաստանի ճանապարհը դեպի Եվրոպա
ՀՀ-ԵՄ շրջանակային համաձայնագրի ստորագրումն առանցքային իրադարձություն էր Բրյուսելի վեհաժողովում բազում պատճառներով: Նախ` Հայաստանը դարձավ առաջին երկիրը, որ 2013-ին հաջողությամբ ավարտելով ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագրի բանակցությունները, շատերի համար անսպասելի` Սերժ Սարգսյանի Մոսկվա այցի ընթացքում հայտարարեց, որ միանում է Մաքսային միությանը: Անցած 4 տարիներին Հայաստանը հետևում էր` ինչպես Վրաստանն ու Մոլդովան ստորագրեցին այդ համաձայնագիրը, մտան Եվրոպայի հետ ազատ առևտրի գոտի, ստացան առանց վիզային ռեժիմ: Նրանց հետքերով նույն ճանապարհն անցավ ՈՒկրաինան` հեղափոխության ու պատերազմի միջով: Հայաստանը որոշեց իր ճանապարհով գնալ դեպի Եվրոպա և դարձավ առայժմ միակ երկիրը, որ նոյեմբերի 24-ին նոր համաձայնագրի ստորագրումով ԵՄ-ի հետ իր հարաբերությունները նոր մակարդակի բարձրացրեց` լինելով ԵԱՏՄ անդամ:

«Ռուսաստանը մեզ համար սրբազան է»
Ադրբեջանի հետ նոր համաձայնագրի շուրջ դեռ բանակցում են: Ամենից քիչ ծրագրում ներգրավված է Բելառուսը, որ վեհաժողովում ներկայացնում էր ԱԳ նախարար Վլադիմիր Մակեյը: Առաջին անգամ հրավեր ստացած Ալեքսանդր Լուկաշենկոն ոչ միայն հրաժարվեց Բրյուսել գնալ, այլև հասկացրեց, որ պատրաստ է համագործակցել բոլորի հետ, եթե իրեն չդնեն ԵՄ-ի ու ՌԴ-ի միջև ընտրության առաջ: Գոմելի մարզում նա հայտարարեց. «Մենք բարեկամություն կանենք ու կաշխատենք Եվրոպայի հետ, բայց Ռուսաստանը մեզ համար սրբազան է»: Եվրոպայի անվտանգությունը և ռուսական ագրեսիան
«Սրբազան Ռուսաստանի» մասին Բրյուսելում հիշեց Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Թերեզա Մեյը և անվանեց «թշնամական երկիր, որ սպառնում է արևելյան հարևանների աճի հնարավորությանը»: Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելը հայտարարեց, որ «հարևանությունն արևելյան երկրների հետ սերտ կապված է Եվրոպայի անվտանգությանը»: Կանցլերն ՈՒկրաինայի նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի հետ քննարկեց կոնֆլիկտը ՈՒկրաինայի արևելքում, որտեղ մեկ օրում 5 ուկրաինացի զինվոր է սպանվել: Իսկ ԵՄ նախագահ Դոնալդ Տուսկը ամփոփիչ մամլո ասուլիսում ոչ միայն արտահայտեց ԵՄ հակվածությունը տարածքային ամբողջականության սկզբունքին, այլև նշեց «ռուսական ագրեսիան»: Այդ բառերը ամփոփիչ հռչակագրում այդպես էլ չհայտնվեցին, չնայած Կիևի ձգտումներին: Հազիվ թե իմաստ ուներ ակնկալել Բելառուսի համաձայնությունը, ում համար Ռուսաստանը սրբազան է: ԵՄ-ում անընդհատ շեշտադրում են, որ Արևելյան գործընկերությունը Մոսկվայի դեմ ուղղված չէ:

Ամփոփիչ հռչակագրի շուրջ վեճերը
Եվրապաշտոնյաները ջանադիր փորձում են համոզել, որ ԱԼԳ հարևանության, այլ ոչ թե ընդլայնման ծրագիր է` ջուրը գցելով ՈՒկրաինայի, Վրաստանի, Մոլդովայի հույսերը` ԵՄ երկրներից «եվրոպական հեռանկարի» խոստում պոկել ամփոփիչ հռչակագրում: Կիևին դուր չեկավ և հռչակագրի 9-րդ կետի հղումը (Նիդերլանդների պնդումով) ԵՄ խորհրդի 2016-ի դեկտեմբերի որոշմանը, որի համաձայն ՈՒկրաինայի հետ ասոցացման համաձայնագիրը չի նախատեսում ԵՄ անդամակցություն: Կիևի անհանգստությունը հարուցեց և Հունգարիայի պնդած 18-րդ կետը, որով կոչ է արվում հարգել ազգային փոքրամասնությունների իրավունքները (Բուդապեշտի կարծիքով` կրթության մասին ուկրաինական օրենքը հունգարներին իրավունք չի տալիս սովորել մայրենի լեզվով): Հեշտ չէր և երկու հակամարտող երկրների` Ադրբեջանի ու Հայաստանի համար, համաձայնեցնել կետերը, որ կարող էին վերաբերվել ղարաբաղյան հարցին: Որ ամփոփիչ հռչակագրի քննարկումները բարդ էին, հասկացրեց և հարևանության հարցերով եվրահանձնակատար Յոհանես Հանը: Այնքան բարդ, որ Կիևի հետ տարաձայնությունների պատճառով հռչակագիրը կարող էին չընդունել: Չնայած բազում վեճերին` փաստաթուղթը, այնուամենայնիվ, համաձայնեցվեց, և դա կարելի է համարել վեհաժողովի գլխավոր ձեռքբերումներից մեկը: Ասվում էր, որ ՈՒկրաինան նախապատրաստում է իր վերապահումը, բայց տեղեկատվությունը չհաստատվեց: Ամփոփիչ հռչակագրում նշվում է «20 կոնկրետ խնդիրների մասին մինչև 2020-ը», որ բաժանված են 4 ուղղություններով` տնտեսության զարգացում, իշխանության ինստիտուտների ու քաղաքացիական հասարակության ամրապնդում, տրանսպորտային ինֆրակառույցների և էներգետիկայի ոլորտի զարգացում:

Հարևանության ծրագիր, այլ ոչ թե ԵՄ ընդլայնում
«Ռիգայի վեհաժողովի իմ փորձը ցույց է տալիս, որ մինչև վերջին պահը կարող են անակնկալներ լինել»` լրագրողներին ասում էր Լատվիայի ԱԳ նախարար Էդգար Ռինկևիչսը: Այս վեհաժողովում ոչ լավ, ոչ վատ անակնկալներ չեղան: Արևելյան գործընկերությունը հերթական անգամ ցույց տվեց, որ ի վիճակի չէ դուրս գալ իր լիմիտների սահմաններից: Չնայած «Երկու արագությունների Եվրոպա» և «Արևելյան գործընկերություն+» երկու նախագծերի մասին խոսակցություններին, դատելով ընդունված փաստաթղթերից և ԵՄ ղեկավարների ելույթներից ամփոփիչ ասուլիսում` այս վեհաժողովի գլխավոր ուղերձը միասնության ցուցադրումն է: ԵՄ-ն ընդունում է ասոցացման համաձայնագիր ստորագրած իր արևելյան 3 հարևանների «եվրոպական ձգտումները», նաև` եվրաինտեգրման սեփական մակարդակն ընտրելու բոլորի ինքնիշխան իրավունքը: Միով բանիվ` ով ավելին է ուզում, կա հարաբերությունների երկկողմ ձևաչափը, բայց ԵՄ անդամության երաշխիքներ այդ երկրներին չի տրվում: Որ ԱԼԳ-ն հարևանության, այլ ոչ թե ընդլայնման ծրագիր է, արձանագրված է ԵՄ մամլո ծառայության տարածած փաստաթղթի 1-ին կետում` «10 միֆ Արևելյան գործընկերության մասին»: Եվրապաշտոնյաները խնդրում են այդ թեմայով սպեկուլյացիաներ չանել: Այնուամենայնիվ, ամփոփելով վեհաժողովը, հնարավոր չէ չնշել ԵՄ դիրքորոշումների երկակիությունը: Եթե ոմանք պնդում են, որ անդամության հեռանկարի մասին խոսք լինել չի կարող, մյուսները վստահեցնում են, որ «Եվրոպայի դռները բաց են մնում»: Զարմանալի չէ, որ այդ բառերն ասաց ոչ այլ ոք, եթե ոչ ԵՄ նախագահ Դոնալդ Տուսկը: Նա Լեհաստանի վարչապետն էր, երբ իր երկիրը Շվեդիայի հետ նախաձեռնեց Արևելյան գործընկերությունը 2008-ին: Ամփոփիչ ասուլիսում նա ասաց, որ կյանքի առաջին մասն անցել է սովետական դաշինքում, երկրորդը` «ազատ աշխարհում»: «Եթե դա լիներ գեղեցկության մրցույթ, ես չէի տատանվի` ում տալ մրցանակը»` ամփոփեց Դոնալդ Տուսկը:
RFI

Հ.Գ. Թերևս դիրքորոշումների երկակիության մասին պնդումն էլ է միֆ` ի վերջո ինչ ծրագրեր էլ ընդունվեն ու նախատեսվեն, գալիս է կյանքը և ասում իր ամփոփիչ խոսքը: Արևելյան գործընկերության հինգերորդ վեհաժողովում Ֆեդերիկա Մոգերինին ու Էդվարդ Նալբանդյանը արեցին այն, ինչ երրորդ վեհաժողովում 2013-ին Վիլնյուսում չեղավ: Դոնալդ Տուսկն ասաց` «Մենք վերամիավորում ենք Եվրոպան»: Ինչ-որ պահի ԵԽ հերթական նախագահը դա կասի ԵՄ-ՌԴ համաձայնագրի ստորագրումից հետո: Դա ևս միֆ չէ:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ