Վրաստանը հրաժարվում է Ռուսաստանի հետ առճակատումից

Թբիլիսիի հմայիչ Հին քաղաքի փայտե պատշգամբների տակ պսևդոհնամենի ցուցանակներին, որ առաջարկում են գինի համտեսել, ռուսերենն այդքան չես հանդիպի, որքան վրացերենը կամ անգլերենը: Ռուսաստանի ու Վրաստանի 2008-ի պատերազմից հետո ռուսաստանցի զբոսաշրջիկները դադարեցին Վրաստան գնալ: Այդ պատճառով հյուրերին ավելի հաճախ դիմում են անգլերեն: Բայց հիմա ռուսները վերադարձել են: Նրանց հետ էլ լեզուն: Վրաստանի քաղաքական գործիչների նոր սերունդը նախընտրում է Ռուսաստանին պրագմատիկ վերաբերվել: Մինչև հիմա երկու երկրները չունեն դիվանագիտական հարաբերություններ: Սակայն պաշտոնյաները պարբերաբար երկկողմ բանակցություններ են վարում: Իսկ գործնական նախաձեռնությունները թույլ են տալիս հեշտացնել առևտուրը, տեղաշարժն ու բեռների փոխադրումը:

«Ներկա կառավարությունը հնարավորինս ջանում է Ռուսաստանի հետ թշնամություն չանել»` ասում է լատվիացի քաղաքական գործիչ ու դիվանագետ Օյար Կալնինշը: Նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլու օրոք ամեն ինչ այլ էր: Նա հաճույք էր ստանում` սադրելով Վլադիմիր Պուտինին, ում, ըստ լուրերի, անվանում էր «Լիլիպուտին», և բացահայտ հիանում էր ԱՄՆ-ով, որ իրեն համարում էր ժողովրդավարության ճառագայթ` ավտոկրատների տարածաշրջանում: Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում լարումը մեծանում էր և գագաթնակետը դարձավ հնգօրյա պատերազմը, որ Վրաստանը տանուլ տվեց: Իր նախագահության վերջին տարիներին Սաակաշվիլին ավելի ավտորիտար էր դարձել և 2012-ի խորհրդարանական ընտրություններում նրա կուսակցությունը պարտվեց «Վրացական երազանքին»` շարժում, որ ղեկավարում էր Վրաստանի ամենահարուստ մարդը` Բիձինա Իվանիշվիլին:

Կարելի՞ է ասել, որ Վրաստանը երես է թեքում Արևմուտքից ու վերադառնում է Ռուսաստանի ուղեգիծ: «Առճակատմանը, որ գերիշխում էր Սաակաշվիլու շրջանում, փոխարինել է զուսպ տոնը, սակայն բովանդակությունը շատ չի փոխվել»` կարծում է Սալոմե Զուրաբիշվիլին, որ Սաակաշվիլու օրոք ԱԳ նախարար էր, իսկ հիմա` խորհրդարանի անկախ պատգամավոր: Վրաստանը ձգտում է անդամակցել ԵՄ-ին: Սահմաններին վերաբերող առանցքային հարցերում շարունակում է մնալ նույն դիրքերում: Վրաստանի կառավարությունը, ԵՄ-ն ու ՆԱՏՕ-ն համարում են Ռուսաստանի աջակցությունն ունեցող Աբխազիան ու Հարավային Օսիան Վրաստանի օկուպացված տարածքներ: ԵՄ պաշտոնյաները ուրախ են Վրաստանի «պրագմատիկ, բայց սկզբունքային» վերաբերմունքից Ռուսաստանի նկատմամբ: Նրանք հույս ունեն, որ ավելի հանգիստ հռետորաբանությունը, առևտրի ու տրանսպորտային հաղորդակցության կայացումը կբարելավեն մթնոլորտը և կմեծացնեն սահմանային վեճի կարգավորման հավանականությունը: Սակայն Վրաստանի հաշտարար քայլերը դեռ պատասխան քայլեր չեն ստացել Ռուսաստանից: Աբխազիան ու Հարավային Օսիան ավելի շատ են ինտեգրվում ռուսական կառույցներին, անցակետերը փակվել են, իսկ անցած տարի Ռուսաստանը այդ շրջանների փաստական սահմանը տեղաշարժեց վրացական տարածքի խորքը: Մինչդեռ Վրաստանն ավելի է մերձենում ԵՄ-ին: Պաշտոնյաները Վրաստանն անվանում են մեկն այն երկրներից, որ ավելի շատ շանսեր ունեն անդամակցելու այդ ակումբին` շնորհիվ այնտեղ անցկացվող քաղաքական բարեփոխումների: 2016-ին ուժի մեջ մտավ ասոցիացիայի համաձայնագիրը, որ հեշտացնում է ԵՄ-Վրաստան առևտուրը: 2017-ի մարտին ԵՄ-ն Վրաստանի քաղաքացիներին առանց վիզայի մուտքի արտոնագիր տվեց: Հետագա առաջընթացն առայժմ հարցականի տակ է` Վրաստանի համար ծայրահեղ դժվար է իր օրենքները համապատասխանեցնել ԵՄ-ի չափանիշներին բնապահպանության ու աշխատողների իրավունքների պաշտպանության ոլորտներում: Որոշ փորձագետներ նույնիսկ անհանգստանում են, որ «Վրացական երազանքը» ճնշում է ընդդիմությանը:

2012-ի խորհրդարանական ընտրություններից հետո Վրաստանը ստացավ բազում դրվատական արձագանքներ իր առաջին խաղաղ քաղաքական իշխանափոխության համար` անկախություն ձեռք բերելուց հետո: Բայց հետո նախկին կառավարության տասնյակ պաշտոնյաներ ձերբակալվեցին և նրանց մեծ մասին իշխանության չարաշահման մեղադրանք ներկայացվեց: Նրանցից մեկն էր նախկին վարչապետ Վանո Մերաբիշվիլին, որ մինչև այսօր բանտում է: «Վրացական երազանքը» համախմբեց իշխանությունը, բայց մենք մինչև այսօր չենք տեսնում զսպումների ու հակակշիռների արդյունավետ մեխանիզմ»` ասում է «Բաց հասարակություն-Վրաստան» հիմնադրամի անդամ Վանո Չխիկվաձեն: Հատուկ անհանգստություն է հարուցում անթափանցությունը, որ շրջապատում է Բիձինա Իվանիշվիլուն: Նա մինչև այսօր երկրի ամենաազդեցիկ մարդն է, թեպետ 2013-ին հեռացավ վարչապետությունից: Մինչև քաղաքականություն մտնելը նա բավականաչափ խորհրդավոր անձ էր` հայտնի տանը պահվող կենդանիների իր տարօրինակ նախասիրություններով` կենգուրու, զեբր, պինգվին, և շռայլ բարեգործություններով: Նա վճարեց իր ծննդավայրում գյուղացիների նոր տների ու Թբիլիսիում նոր շքեղ եկեղեցու կառուցման ծախսը: Ժամանակ առ ժամանակ ֆինանսական օժանդակություն էր տրամադրում մտավորականներին: Նա մինչև հիմա շարունակում է թելերը ձգել Թբիլիսիին նայող իր ֆուտուրիստական դղյակից, իսկ նրա առատաձեռնությունը մեծացնում է նրա ազդեցությունն ու հեղինակությունը: Ասում են` նախարարները նշանակվում ու պաշտոնանկվում են նրա կամքով: Որոշ վերլուծաբաններ համարում են, որ Իվանիշվիլին «Վրացական երազանքի» ընտրյալ քաղաքական գործիչներին թույլ է տալիս մեծացնել իրենց վերահսկողության աստիճանը: Եթե այդպես է, Վրաստանը, գուցե, զարգացման նոր փուլ է մտնում: Այսօր վրացական կառավարությունը չունի իշխող գաղափարախոսություն: Քանի որ կառավարությունը բախվում է Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների խնդիրներին և ընտրողներին համոզելու անհրաժեշտությանը, որ հանուն ԵՄ անդամակցության բարեփոխումները իրոք արժեն գործադրվող ջանքերին, չէր խանգարի ինչ-որ տեսլական ունենալ: Միխեիլ Սաակաշվիլին, չնայած իր բոլոր թերություններին, միշտ ուներ: «Նա խելահեղության աստիճանի կրեատիվ էր»` ասաց Սալոմե Զուրաբիշվիլին: Վրաստանի համար շատ ավելի լավ է առանց խելահեղության, բայց մի քիչ կրեատիվությունը չէր խանգարի:
The Economist, Մեծ Բրիտանիա

Հ.Գ. Եվ ո՞վ է կրեատիվության թեման բարձրացնում` սառը Ալբիոնը, որ ԵՄ-ն անվանում է ակումբ: Բայց` բրեկզիտից հետո: Ռուս-վրացական հարաբերությունների կարգավորումը հատկապես կարևոր է մեզ համար, որ արտաքին աշխարհ ցամաքային երկու ելք ունենք` Իրանով ու Վրաստանով: Դիվանագիտական հարաբերությունների վերականգնմանը հրապարակավ ոչ Թբիլիսին, ոչ Մոսկվան չեն անդրադառնում, թեպետ հարցը կողմերի օրակարգում է: Եվ գուցե գա պահ, որ այլևս չկապվի Հարավային Օսիայի ու Աբխազիայի խնդրի հետ:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ