Նազարբաևի 5+1-ը Թրամփի հետ

Աշխարհը, իհարկե, ընտելացել է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի անակնկալներին, բայց նա շարունակում է զարմացնել: Հունվարի 16-ին նա Սպիտակ տանը ընդունեց Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևին և Օվալաձև աշխատասենյակում ստորագրեց Ընդլայնված ռազմավարական գործընկերության համաձայնագիր, 7 միլիարդ դոլարի ևս 20 պայմանագրերեր: Դա առաջին անգամ էր` նման փաստաթուղթ և փոխհարաբերությունների այդպիսի մակարդակ ԱՄՆ-ը չունի ԵԱՏՄ ու ՀԱՊԿ որևէ պետության հետ: Ղազախստանը, որպես Միջին Ասիայի հետխորհրդային երկրների ԱՄՆ հիմնական ռազմավարական գործընկեր` Վաշինգտոնի հետ ունենալու է տնտեսական, ռազմաքաղաքական և անվտանգության ընդհանուր շահեր: Նուրսուլթան Նազարբաևը` ԵԱՏՄ-ի կնքահայրը, մի կողմ թողած իր «սանիկին» ու ՀԱՊԿ-ը` համագործակցում է մի պետության հետ, որ համարյա պաշտոնապես Ռուսաստանի թշնամին է: Իսկ այդ «թշնամին» բացարձակապես անտեսում է, որ գործընկերը ասիական «բռնապետ» է, ում երկրում ժողովրդավարությունը, մարդու իրավունքները խորհրդային սինդրոմի շրջանակներում են: Եվ, այնուամենայնիվ, Նազարբաևը նոր չի սկսել «արևմտյան շեղումը»` 2015-ին Աստանան համագործակցության համաձայնագիր է ստորագրել Բրյուսելի հետ: Համագործակցում է Պեկինի հետ: Բնական է, որ երրորդը պետք է լիներ Վաշինգտոնը: Առավելևս, որ Աստանան խորացնում է հարաբերությունները ՆԱՏՕ-ի հետ։ Հավելեք, որ Ղազախստանը ստանձնել է ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդի նախագահությունը:

7 միլիարդը, իհարկե, թիվ է, բայց այնքան տպավորիչ չէ, որքան Նազարբաևի հայտարարությունը և խնդրանքը Թրամփին. «Մի կողմից մեր հարևանը Ռուսաստանն է, մյուս կողմից` Չինաստանը, հարավում իսլամական աշխարհն է: Եվ այստեղ շատ կարևոր է ԱՄՆ-ի ներկայությունն ու համագործակցությունը Կենտրոնական Ասիայի պետությունների հետ` 5+1 ձևաչափում: Ես խնդրում եմ նախագահին շարունակել մեր այդ համագործակցությունը»: Նազարբաևն ասել է, որ Սպիտակ տանն է ոչ միայն Ղազախստանի, այլև Կենտրոնական Ասիայի մյուս պետությունների անունից: Փաստացի` Նուրսուլթան Նազարբաևը Դոնալդ Թրամփից պաշտպանություն է խնդրում Ռուսաստանից, Չինաստանից ու իսլամից: Հրապարակավ:
Եվ ոչ մեկին դա չի զարմացնում: Ռուսաստանը չի արձագանքել ԵԱՏՄ ու ՀԱՊԿ անդամ Ղազախստանի նախագահի ԱՄՆ վոյաժին` պայմանագրերին ու հայտարարություններին: Որևէ մակարդակով` պաշտոնականից` նախագահ, վարչապետ, ԱԳ նախարար, մինչև «Զվեզդա» ու քարոզչամիջոց հեռուստաալիքներ: Կամ Նազարբաևը կանխել է, կամ հակադարձել: Կամ էլ ԵՄ-ի ու ԱՄՆ-ի տարբերությունն է աշխատել: Միայն չասեք` ոչ այս, ոչ այն: Պարզապես Ղազախստանը Հայաստան չէ Ռուսաստանի համար:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Այդքանով Նուրսուլթան Նազարբաևի ԱՄՆ վոյաժի հետևանքները չեն սահմանափակվում: RFI-ին հաղորդում է, որ հունվարի 19-ին ԱՄՆ եռօրյա այցի արդյունքներին նվիրված մամլո ասուլիսում Ղազախստանի նախագահը պատմել է Դոնալդ Թրամփի նախաձեռնության` Դոնբասի հարցով բանակցությունները Մինսկից «այլ տեղ» տեղափոխելու մասին: Սպիտակ տունը դեռ չի մեկնաբանել այդ առաջարկը: Նազարբաևն ասել է, որ երկկողմ բանակցությունների ժամանակ Թրամփն ընդունել է Ուկրաինայի արևելքում կոնֆլիկտի կարգավորման Մինսկի բանակցությունների անարդյունավետությունը և առաջարկել «այլ տեղ փոխադրել»: «Նա ասում է. «Արի` ուրիշ տեղ»: Ես ասում եմ «Եկեք»` փոխանցել է Նազարբաևը Թրամփի հետ խոսակցությունը: Հետո նա հայտարարել է, որ իսկզբանե Դոնբասի հարցով բանակցությունները պետք է Ղազախստանում լինեին: «Ընդհանրապես, ամենասկզբից` դա պետք է Ղազախստանում լիներ: Ես այցեր արեցի, որ բոլորին հավաքեմ, որ իրար հանդիպեն: Պայմանավորվեցինք, որ այդ ուղղությամբ պիտի աշխատենք»` ասել է Նազարբաևը: Բելառուսի ԱԳ նախարար Վլադիմիր Մակեյը մեկնաբանել է Նազարբաևի հայտարարությունը` «Հազիվ թե ինչ-որ բան կախված է բանակցությունների վայրից: Ուկրաինայի հարցով բանակցությունները կարելի է տեղափոխել թեկուզ Անտարկտիդա, եթե հաջողության վստահություն կա: Այդ վստահության համար պետք է, որ կոնֆլիկտում ներգրավված բոլոր անմիջական կողմերը, նաև իբր «կողմնակիները», բայց շատ շահագրգիռ պետությունները, անկեղծորեն նպատակադրված լինեն դադարեցնել արնահեղությունը»:
Դոնբասի իրավիճակի կարգավորման Մինսկի ձևաչափը ստեղծվեց 2014-ի օգոստոսին, երբ Բելառուսի մայրաքաղաքում հանդիպեցին Ռուսաստանի ու Ուկրաինայի նախագահները` Գերմանիայի կանցլերի ու Ֆրանսիայի նախագահի միջնորդությամբ: Ու Ալեքսանդր Լուկաշենկոն առաջին անգամ հնարավորություն ստացավ ֆրաու Մերկելի ձեռքը համբուրել, մսյե Օլանդի ձեռքը սեղմել, բանակցողներին տնական հավի ձվերով ձվածեղ ու տնական կաթ իր ձեռքով մատուցել` ինչպես հետո ինքն էր պատմում` բանակցություններում Բելառուսի ու անձամբ իր ներդրումի մասին: Դա «Եվրոպայի վերջին բռնակալի»` միակ հնարավորությունն էր Եվրոպայի տերերի հետ հարաբերվելու ու Մակեյը իզուր է հանդիպման տեղը այդքան հեշտ ու հանգիստ Անտարկտիդա տանում, Մինսկը ստացավ իր դիվիսենտները լիուլի: Նորմանդական քառյակի երկրորդ հանդիպումը 2015-ի փետրվարին էր:

Բայց Նուրսուլթան Նազարբաևն էլ ձեռնունայն չմնաց` նա էլ, զուգահեռ ՄԱԿ-ի հովանու ներքո Ստաֆան դե Միստուրայի միջնորդությամբ Ժնևի բանակցություններին, ստացավ Սիրիայի իրավիճակի կարգավորման քաղաքական բանակցությունների Աստանայի գործընթաց: Ոչ նորմանդական քառյակը Մինսկում, ոչ Ռուսաստան-Թուրքիա-Իրան եռյակը Աստանայում հարցի լուծման չեն հասել: Հունվարի 19-ի ասուլիսում Նուրսուլթան Նազարբաևի անկեղծանալու պատճառը նորմանդական քառյակի բանակցությունները Մինսկից Աստանա փոխադրելու ցանկությունը չէ: Ղազախստանի նախագահը փաստացի վկայել է, որ ԱՄՆ նախագահը իր հետ քննարկել է միջազգային օրակարգի մակարդակի խնդիրներ և ինքը մեկն է այդ խնդիրները լուծողներից: Դա մարտահրավեր է ոչ թե Լուկաշենկոյին, այլ` Պուտինին: Հետաքրքիր է` ինչքա՞ն է Մոսկվան լռելու:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ