«Մասնակցել են միայն դեսպանատան ցուցակում նշված «ցեղասպանագետ» հայեր»

Բելգիայում իսկապես ազգանպաստ գործ անող ու լայն ճանաչում ունեցող հայկական կազմակերպություններից մեկը «Նուարդ» մշակութային միությունն է, որը ղեկավարում է ԳԵՎՈՐԳ ՄԻՆԱՍՅԱՆԸ:
Միությունը հիմնել է հայկական ժողովրդական պարերի անսամբլ, շաբաթօրյա հայկական դպրոց, հայալեզու թերթ, տեղադրել է խաչքար, ինչն էլ յուրօրինակ աղոթատեղի է դարձել. միշտ կտեսնեք վառվող մոմեր ու կլսեք առ Աստված ելնող աղոթքներ: Մշակութային միությունը հրատարակել է նաև բելգիահայոց մասին գրքեր, տպագրության է ներկայացրել Մեծ եղեռնի ականատեսների վկայությունները, կազմակերպել է հայ գրքի (Անտվերպենի համալսարանի և Անտվերպենի կենտրոնական գրադարանի ցուցասրահներում), գորգի, նկարիչների ստեղծագործությունների ցուցահանդեսներ, Հայաստանից հրավիրել է մեծ թվով երգիչների, արվեստագետների, հայանպաստ հարցեր է բարձրացրել Եվրախորհրդարանում ու Բելգիայի պառլամենտում, ամեն տարի ցեղասպանությանը նվիրված շուրջ քառասունրոպեանոց հաղորդում է հեռարձակում Բելգիայի կենտրոնական ռադիոյով (բելգիացի լրագրողների մասնակցությամբ), հայկական ժողովրդական պարերի անսամբլը շուրջ հարյուր ելույթ է ունեցել` բազմաքանակ հանդիսատեսին ծանոթացնելով Հայաստանի ու հայի հետ, ունի մանկական թատրոն, որը նիդերլանդերենով հայկական հեքիաթներ է ներկայացնում, հիմնել է սպորտային, երիտասարդական կառույցներ, ունի շախմատի ակումբ, տարվա ընթացքում կազմակերպում է ազգային տոներին նվիրված և այլ բազմաթիվ միջոցառումներ, թանգարանների թուրքական բաժիններից գիտական հիմնավորումով առանձնացրել է հայկական գորգն ու ճարմանդը, հիմնել է գրադարան, կազմակերպել հայկական մշակույթի օրեր, հայ-բելգիական մշակույթի օրեր և բարեկամության երեկոներ։ Այսօր զրուցակիցս է «Նուարդի» ղեկավար Գևորգ Մինասյանը։
-Նախ, խնդրում եմ, «Իրատես de facto» թերթի ընթերցողներին շատ հակիրճ պատմեք Ձեր մասին:
-Ծնվել եմ Հայաստանում: Ավարտել եմ Մաստարայի միջնակարգ դպրոցը, այնուհետ՝ Երևանի պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետի փիլիսոփայության բաժինը: Աշխատել եմ մշակույթի նախարարության համակարգում՝ զբաղվել եմ մշակույթի սոցիոլոգիայով, այնուհետև նախարարության ապարատում՝ որպես ակումբային հիմնարկների և ժողովրդական ստեղծագործության վարչության պետի տեղակալ, գլխավոր մասնագետ: 1996-98 թթ. աշխատել եմ Արագածոտնի նորաստեղծ մարզպետարանում որպես մշակույթի և սպորտի բաժնի պետ, կրթության, մշակույթի և սպորտի վարչության պետ: Նախարարությունում աշխատելուն զուգընթաց դասախոսել եմ Երևանի պետական մանկավարժական ինստիտուտի (այժմ՝ համալսարան) մշակույթի ֆակուլտետում, կուսակցական ղեկավար աշխատողների, մշակույթի աշխատողների վերապատրաստման դասընթացներում: ՈՒնեմ մի շարք մասնագիտական աշխատություններ, սցենարներ, պիեսներ, հարյուրի հասնող հոդվածներ: 1991-ից ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի անդամ եմ, նույն տարուց ղեկավարել եմ Հայ մշակույթի աշխատողների միությունը: Առաջին անգամ (1993 թ.) Հայաստանում անցկացրել եմ ժողովրդական պարերի միջազգային փառատոն, նաև զուռնայի ու պարկապզուկի և այլ փառատոներ: Արտերկրում մասնակցել եմ բազմաթիվ միջազգային փառատոների, սիմպոզիումների, գիտաժողովների:
1999-ին հաստատվել եմ Բելգիայում: Անտվերպենի «Նուարդ» մշակութային միության հիմնադիր-նախագահն եմ, տեղի «Լրագիր» ամսաթերթի հիմնադիրն ու գլխավոր խմբագիրը, 2009-ից` Բելգիայի հայկական կազմակերպությունների համադաշնության նախագահը: Ի դեպ, Բելգիայի հայության մասին պատրաստել եմ «Նախավերջին գնացքը» հոդվածներիս ժողովածուն, «Բելգիան և հայերը» երկհատորյակը (3-րդ դարից մեր օրերը): Եկող տարի լույս կտեսնի նույն թեմայով հաջորդ հատորը:
Աշխատեցի հակիրճ ներկայացնել, չխոսեցի մեր աշխատանքների մասին, իսկ դրանք ներկայացնելու համար էջեր կպահանջվեն:
-Պարոն Մինասյան, փաստենք. Բելգիայում ղեկավարելով «Նուարդ» մշակութային միությունը և հրատարակելով «Լրագիր» հայալեզու ամսագիրը, կամա թե ակամա, շփվում եք ինչպես տեղաբնակ, այնպես էլ ճակատագրի կամոք օտարության մեջ հայտնված մեր հայրենակիցների հետ: Ըստ Ձեզ, համախմբվա՞ծ է տեղի հայ հանրությունը: Եվ որքա՞նէ ունակ ազդելու քաղաքական, նաև մշակութային այս կամ այն խնդրի լուծման վրա:
Ո՞րն է հարցիս ենթատեքստը. գաղտնիք չէ, որ տեղի թուրքական համայնքը բավականին կազմակերպված է ու, չեմ խորշի արձանագրելուց իրողությունը, ազդեցիկ: Այնքան, որ Բելգիայում արդեն ազգությամբ թուրք պաշտոնյաներ ու տարբեր հարթություններում գտնվող պատգամավորներ կան:
-Սկսեմ վերջից: Մի տասը տարի առաջ, ասենք, Անտվերպենի քաղաքապետարանի համակարգում աշխատում էին մի քանի հայեր: Հիմա՝ երեք տասնյակից ավելի: Հայ բարձր պաշտոնյաներ, պատգամավորներ չկան: Կան լավ գրողներ, դերասաններ, երաժիշտներ, նկարիչներ, սպորտսմեններ, որոնք ճանաչված են: Մինչև 1915 թվականը Բելգիայում եղել է հիսուն հայ: 15 թվից հետո Բելգիա հասած հայերի թիվը եղել է հազար, որոշ տվյալներով՝ մինչև երկու հազար: 1992 թվականից Բելգիա են եկել հայաստանցի հայեր: Հիմա, ըստ իմ ուսումնասիրությունների արդյունքների, Բելգիայում կա շուրջ 36000 հայ: Կան հայկական բազմաթիվ կազմակերպություններ, որոնցից ոչ բոլորն են ակտիվ, և ոչ բոլորն են ցանկանում միասնաբար գործել: Սա շատ ցավոտ հարց է: Բայց և չի կարելի ասել, թե միասնականություն չկա. օրինակ՝ ապրիլի 24-ին, հատկապես վերջին «Եվրատեսիլի» քվեարկության ժամանակ և այլն: Ազդել քաղաքական անցուդարձի վրա չափազանց դժվար է, թեկուզ ինչ-որ բաներ մեզ հաջողվում է: Այո, թուրքական կառույցները գործում են միասնաբար: Իմ տվյալներով, Թուրքիայի դեսպանատունը, հյուպատոսությունները հաճախակի են կազմակերպում Բելգիայում գործող թուրքական կազմակերպությունների ղեկավարների հանդիպումներ, խրախուսում են նրանց, ցուցաբերում ֆինանսական և այլ աջակցություն: Մերն ուրիշ է… Միասնականության մասին մի թարմ օրինակ բերեմ. բելգիահայ գաղութային վարչության «Հայ» տեղեկատուին (բյուլետեն), որը, ի դեպ, ֆրանսալեզու է և միայն վերնագիրն է հայատառ, ուղարկեցի մի փոքրիկ հայտարարություն, որով կոչ էի անում աջակցել, ձայն տալ Բրյուսելի պառլամենտական ընտրություններում հայազգի երիտասարդի օգտին: Հայտարարությունն ինչ-ինչ պատճառներով… չտպագրվեց: Ահա միասնականության վառ օրինակ: Բերեմ մեկ օրինակ ևս. վերջերս Բրյուսել ժամանած հայաստանյան նախարարաց և այլ պաշտոնյաների կողմից Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված փակ-գաղտնի հավաքույթին մասնակցել են միայն դեսպանատան ցուցակում նշված «ցեղասպանագետ» հայեր, ոչ մի կազմակերպության հայաստանցի ղեկավար չի մասնակցել այդ հավաքույթին: Թե ինչ են անում այդ ցեղասպանագետները, ոչ մեկին հայտնի չէ: Տեսնո՞ւմ եք, ինչքան միասնաբար ենք գործում։
-Ո՞րն է Ձեր ենթադրությունը. ինչո՞ւ է փակ անցկացվել, ինչո՞ւ Ձեզ չեն հրավիրել…
-Թե ինչու են գաղտնի հավաք անցկացրել, պետք է հարցնել կազմակերպիչներին: Միգուցե հարմար չեն գտել քննարկվող նյութը դարձնել հանրության սեփականություն, կամ այլ՝ մեզ համար անընկալելի հարցեր են եղել:
-Ի դեպ, նշեցիք, թե բելգիահայերը միասնական են եղել «Եվրատեսիլում» մեր հայ մասնակցի օգտին քվեարկելու ժամանակ, մինչդեռ ամբողջ համացանցը ամոթանք է տալիս Բելգիայում ապրող հայերին:
-Ինչ վերաբերում է «Եվրատեսիլին», ապա ես չեմ հիշում նման կազմակեպվածություն, համախմբված աջակցություն մեր երգչին: Բելգիան մեր մասնակիցներին միշտ էլ տվել է 12 միավոր: Անցյալ տարի էլ կասկածելի եղավ քվեարկության արդյունքների ներկայացումը: Այս տարի բացահայտ կեղծվեց բելգիահայերի, և ոչ միայն, ձայնը: Բազմաթիվ բելգիացիներ, ասորիներ, այլք, քվեարկեցին Արամի օգտին: Արամին տրված բազմահազար SMS-ները բելգիական հանձնախումբը զրոյացրեց: Սա վիրավորական է: Թերևս այս հարցով զբաղվի «Եվրատեսիլի» հայաստանյան ներկայացուցչությունը: Թող դիմեն, բողոքեն, դատի տան, որովհետև այդ կառույցն է տիրապետում մանրամասներին և իրավական ուժ ունի: Այս պարագայում, թերևս, կարևոր է Արամի հրաշալի ելույթը: Նա պատվով կատարեց իր առաքելությունը: Աննկարագրելի հուզմունք պատճառեց բոլորիս: Շնորհակալություն, Արամ: Ի՞նչ ասեմ սատանայատեսք հաղթողին: Դա էլ մնա Եվրոպայի խղճին, եթե այն կա:

-Արձանագրենք հայտնի ճշմարտությունը` մշակույթն է ամենամեծ քաղաքականությունը, ամենահզոր զենքը: Այդ տեսանկյունից էլ մոտենանք այն իրողությանը, որ Դուք նկարահանում էիք «Հայերը Բելգիայում» ֆիլմը: Ի՞նչ փուլում են աշխատանքները: ՈՒ, եթե կարելի , մի փոքր պատմեք Ձեր ֆիլմի մասին:
-Այո, իմ գրքերի հիման վրա ես գրեցի կինոսցենար: Ստեղծվեց հրաշալի խումբ: Ես դիմեցի սփյուռքի նախարարությանը` խնդրելով աջակցել նկարահանումներին: Շուրջ մեկ տարի լռելուց հետո ինձ տեղեկացրին, որ հիշյալ նախարարությունը պայմանավորվել է «Օտար, ամայի ճամփեքի վրա» հաղորդաշարի ստեղծագործական խմբի հետ` ֆիլմ նկարահանելու Բելգիայի հայերի մասին: «Ֆիլմը» արդեն մի քանի անգամ ցուցադրվել է Հայաստանի կենտրոնական հեռուստատեսությամբ: Այն «ֆիլմ» է ռեստորանատերերի, ոսկերիչների մասին, թեկուզ «ֆիլմում» կան մեկ-երկու նկարիչներ, կազմակերպություններ: Օրինակ, մի քանի օր առաջ նորից ցուցադրված, բայց արդեն մոնտաժված ֆիլմում ցուցադրվում է Անտվերպենում մեր տեղադրած խաչքարը: Ոչ մի խոսք խաչքարի մասին: «Ֆիլմում» առկա է անտեղյակությունը, պարզ է, թե ով է ուղղորդել նկարահանող խմբին, այնպես, որ այդ «ֆիլմը» ամբողջությամբ ամայի է, մեզ համար՝ օտար: Հուսանք, որ մեզ կհաջողվի նկարահանել հիրավի հայկականությունը ներկայացնող մի ֆիլմ, իսկ սրա համար մենք ունենք հարուստ ու անաչառ պատմություն: Ֆիլմում կլինի պատմական ակնարկ, կխոսվի անվանի հայերի, հայագետների, հայերին օգնած եկեղեցականների, պաշտոնյաների, հայկական կազմակերպությունների, մեկօրյա դպրոցների, արվեստի տարաբնույթ խմբերի, անսամբլների, մարզիկների և այլոց մասին:

Լյուբա ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
Բելգիայում մեր հատուկ թղթակից

Մեկնաբանություններ