Խո­նար­հու­թ­յան շնոր­հիվ նրա դա­տաս­տա­նը վե­րա­ցավ, և նրա ազ­գա­տոհ­մի մա­սին ո՞վ պի­տի պատ­մի։ Երկ­րի վրա վերջ տվին նրա կյան­քին. իմ ժո­ղովր­դի ա­նօ­րե­նու­թ­յուն­նե­րի պատ­ճա­ռով նա մահ­վան մատն­վեց։

Դեկտեմբերի 6-ին, նախագահությամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի «Վաչե և Թամար Մանուկյան» Մատենադարանում տեղի ունեցավ «Հայրենիքի և ընտանիքի գաղափարները Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի հրատարակություններում» գիտաժողով, որը կազմակերպվել էր Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի «Վաչե և Թամար Մանուկյան» Մատենադարանի նախաձեռնությամբ՝ «Էջմիածին» ամսագրի 75-ամյակի և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի կողմից 2019 թ. «Ընտանիքի տարի» հռչակելու շրջանակներում:

Խոս­քը, ան­շուշտ, ոչ թե հա­յի, այլ հա­յու­թյան մեջ ապ­րող ու գոր­ծող, հա­յի ա­նուն ազ­գա­նուն կրող տա­կան­քի մա­սին է, ո­րը, ի­րոք, ան­մր­ցե­լի է, բայց ո­րի գե­նե­տիկ ինք­նու­թյու­նը կամ էու­թյու­նը բնավ հա­յի­նը չէ (ա­ռար­կող­նե­րը թող հայ ժո­ղովր­դի պատ­մու­թյու­նը լավ ու­սում­նա­սի­րեն):

ՀՀ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը, ինչ­պես հի­շում եք, կա­ռա­վա­րու­թյան 2019 թ. նո­յեմ­բե­րի 14-ի նիս­տի ա­վար­տին մոտ հայտ­նեց ՀՀ ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյա­նը տված իր հանձ­նա­րա­րա­կա­նի մա­սին:

Տկար գառ­նե­րի, ան­տուն հավ­քե­րի, Լք­ված ձա­գե­րի ա­պա­վեն Աստ­ված. Մեր սր­տի ծուն­կը հո­ղին խո­նար­հած, Ցա­վից կուչ ե­կած:

Քո որ­դի­նե­րը, տա­րա­կու­սած, քուն են մտել բո­լոր ճա­նա­պարհ­նե­րի խաչ­մե­րուկ­նե­րում։ Նրանք կար­ծես կի­սեփ ճակն­դեղ լի­նեն։ Նրանց մեջ Տի­րոջ բար­կու­թյունն է լց­ված, նրանք խո­տոր­ված են Տեր Աստ­ծուց։...

Ա­նուղ­ղա մար­դիկ այս­պես խոր­հե­ցին ի­րենց սր­տի մեջ՝ ա­սե­լով. «Մեր կյան­քը կարճ է և ցա­վե­րով լի. և երբ մարդ հաս­նի իր վախ­ճա­նին, ոչ մի փր­կու­թյուն չկա, և չկա մե­կը, որ վե­րա­դար­ձած լի­նի մահ­վան գե­րեզ­մա­նից:

Ան­վերջ ու ան­վերջ զարթ­նող ցա­վե­րից, Ես ար­ցունք­նե­րի ու­լունք եմ հյու­սում ՈՒ գցում վիզս, Որ­պես­զի տես­նես, Տե՛ր իմ սի­րա­սուն, Որ հաշտ եմ Քեզ հետ։

Շա­տերս ենք կար­դա­ցել ա­վե­տա­րա­նա­կան բա­րի հով­վի օ­րի­նա­կի մա­սին, ով իր կյանքն է դնում իր ոչ­խար­նե­րի հա­մար: Ի­հար­կե, ա­ռա­ջին հեր­թին մտա­ծում ենք, որ դա ան­ձամբ Հի­սու­սին է վե­րա­բե­րում, և դա իս­կա­պես այդ­պես է, որ­պես Հով­վա­պետ, բայց երկ­րա­յին ի­մաս­տով կան նաև մար­դիկ, ո­րոնք ի­րենց նվի­րա­բե­րել են Տի­րոջ զա­վակ­նե­րին ան­կո­րուստ հով­վե­լու և ուղ­ղոր­դե­լու դե­պի փր­կու­թյան նա­վա­հան­գիստ:

Ո՛վ դու, որ տա­ռա­պ­յալ ես և խախտ­ված, ես հաշտ­վել եմ քեզ հետ, մինչև որ դու մխի­թար­վես։ Ա­հա ես քո քա­րե­րը սու­տա­կից և քո հիմ­քե­րը շա­փ­յու­ղա­յից պի­տի պատ­րաս­տեմ, քո աշ­տա­րակ­նե­րը հաս­պի­սից պի­տի կանգ­նեց­նեմ, դռ­ներդ` բյու­րե­ղից և քո շուր­ջը պա­րիսպ պի­տի քա­շեմ թան­կա­գին և և ըն­տիր-ըն­տիր քա­րե­րից։