Բառ` ադամանդե խստությամբ ու արյան ճկունությամբ

Հունվարի 8-ին բյուրեղապակե սկահակը ձեռքիս մեջ փշրվեց: Չընկավ: ՈՒղղակի ձեռքիս մեջ մաս-մաս եղավ: Անակնկալից փորձեցի սոսնձել ու վերադարձնել նախնական տեսքը: Ապարդյուն: Մի ժամից զանգահարեց Մարգարիտ Եսայանն ու ասաց` «Լևոնը գնաց»: Երբ բյուրեղապակե սկահակի բեկորները հավաքում էի, որ աղբարկղը նետեմ, ձեռքս կտրվեց ու երկար արյուն էր գալիս: Այնքան երկար, որ ձանձրացա յոդի ու բամբակի պարտադրանքից: Լևոն Խեչոյանի մահվան իններորդ օրը մնացել է նրա բառի ադամանդե խստության ու արյան անվերջ հոսքի զգացողությունը:
Չէին սպասում նրան: Եկավ: Գրականության ժամանակ չէր: Գրեց: Նվում էին` գրականությունը մեռնում է, գրողներ չկան, ընթերցողները վերացան: Ստիպեց հասկանալ, որ սխալվում են: Ինքը ոչինչ էլ չարեց: Բառն արեց: Ճիշտ բառը` ճիշտ տեղում: Թեպետ բոլորովին էլ այդպես չէր թվում: Եվ ընդհանրապես բնավ էլ գրողի կեցվածք չէր ընդունում: ՈՒսուցչի քղամիդ չէր հագնում: Մարգարե չէր ձևանում: Առավել ևս, ընդհանրական խիղճ չէր ու դատավոր: Դատախազ չէր: Մեղադրյալ էր: Ինչպես մեզնից յուրաքանչյուրը, եթե կարողանում է անկեղծանալ: Տեր էր: Ինչպես մեզնից յուրաքանչյուրը, եթե համարձակվում է: Կանգնած ու թանձրացած չէր արյունը, շրջանառվում էր սրտի ու հոգու միջով, իսկ մարմինը չկար: Գրում էր կողք կողքի ամենասովորական բառերը, իսկ նախադասությունը սպանում էր անբեկանելիությամբ:
Չէին սպասում: Բայց եկել էր ու մեր մեջ էր, երբ ցուրտ էր, երբ պատերազմ էր, երբ խաղաղություն էր, իսկ մենք ո՛չ հաղթանակի, ո՛չ անկախության, ո՛չ ինքներս մեր արժեքը չէինք հասկանում: Եկել էր ու մեզ առաջ էր տանում դեպի ընդհանրական հայրենիք, որը սիրում է իր զավակներին: Գրում էր` ինչ բոլորս էլ գիտեինք, բայց` մաս-մաս, ինքներս մեր մեջ, մեզ համար, իսկ նա դարձնում էր ամբողջական ու բոլորինս, բոլորիս համար: Իրենից առաջ արդեն պատասխանել էին գյուղագրություն, թե քաղաքագրություն հնարովի հարցին, սահմանել էին` մարդագրություն, ու գրում էր մեկ մարդու պատմություն, որ մարդկության պատմությունն է: Իրենից առաջ արդեն տվել էին քարագրության չափանիշը, ու այդ չափանիշի չափանիշով ինքը արժեհամակարգ էր հավաքում: Չէր սեթևեթում: Չէր գեղեցկագրում: Պատմության հետ խաղեր չէր տալիս, հույսն ապագայի վրա չէր դնում: Ինքն էր: Իր գրականությունն էր: Իր բառն էր: Իր սերն էր: Իր պատմությունը: Գրելու էր դեռ, բայց զուգահեռները նորից հատվեցին: Եռանկյունին շրջանակվեց, ու շրջանակի մեջ մնացած զուգահեռները արդեն ուղղահայաց են` ուղղահայաց ցավին, ուղղահայաց հողին, ուղղահայաց երկնքին: Եռանկյունու կենտրոնում մնաց ցավը: Ցավը սկսեց գծել իր պատկերները, և ցավի անունն այլևս սիրելի չէ: Մահ է: Այդպես է` հազվադեպ մարդկանց անուն-ազգանունն է դառնում նրանց կենսագրությունը ու ժամանակի պատմությունը: Լևոն Խեչոյանը Հրանտ Մաթևոսյանից հետո շիտակ ու ձիգ պահեց հայ գրականության ողնաշարը: Ադամանդե խստությամբ ու արյան ճկունությամբ նրա բառերը մնացին իբրև վկայություն` դեպի կատարելություն գնացող կյանքի, որի միակ թերությունը ժամանակով սահմանափակված լինելն է:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ. Գ.- Բյուրեղապակե փշրված սկահակի բեկորներն ու չկտրվող արյան անվերջությունը` Լևոնը հեռացավ, և մնաց ԲԱՌՆ իբրև անվերջություն: Արդեն` նաև անփարատ կարոտը առ չգրված բառը:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ